Η πλειονότητα των πηγών παρουσιάζει τον Φινέα ως βασιλιά της Σαλμυδησσού της Θράκης. Ήταν γιος του Αγήνορα και της Κασσιέπειας, ενώ σύμφωνα με άλλες εκδοχές πατέρας του ήταν ο Φοίνικας ή ο Ποσειδώνας. Η πρώτη του σύζυγος ήταν η Κλεοπάτρα, κόρη του Βορέα και της Ωρείθυιας. Από την ένωσή του μαζί της απέκτησε δυο γιους, τον Πλήξιππο και τον Πανδίωνα. Ο Φινέας παντρεύτηκε για δεύτερη φορά, την Ιδαία, την κόρη του βασιλιά της Σκυθίας Δάρδανου, ή την Ειδοθέα, αδελφή του Κάδμου. Η Ειδοθέα διέβαλε τους γιους του Φινέα από τη ζήλια της και εκείνος από την οργή του τους τύφλωσε, ενώ σύμφωνα με κάποια άλλη εκδοχή, τους τύφλωσε η Ιδαία, η οποία έπεισε τον Φινέα να φυλακίσει την Κλεοπάτρα και να ρίξει τα παιδιά του σε ένα αυλάκι αναγκάζοντάς τα να μαστιγώνονται αιώνια. Άλλη παραλλαγή αναφέρει ότι η Κλεοπάτρα, για να εκδικηθεί τον Φινέα, ισχυρίστηκε ότι τα παιδιά του της έκαναν κακό και ο Φινέας παρασυρόμενος από τα λεγόμενά της τιμώρησε τα παιδιά του με τύφλωση. Στη συνέχεια, ο πεθερός του, ο Βορέας, για να τον εκδικηθεί γι’ αυτήν την αποτρόπαια πράξη του, τον τιμώρησε και του έβγαλε τα μάτια ή αυτό το έκαναν τα αδέλφια της Κλεοπάτρας, Κάλαης και Ζήτης. Ο Φινέας ήταν φημισμένος για τις μαντικές του ικανότητες. Σε κάποιες μυθολογικές εκδοχές αναφέρεται ότι τιμωρήθηκε με τύφλωση από τον Δία, επειδή μάντευε τα μελλούμενα, ή από τον Ποσειδώνα, επειδή υπέδειξε στους γιους του Φρίξου τον δρόμο της επιστροφής προς την Ελλάδα από την Κολχίδα. Ο Φινέας κατέχει εξέχουσα θέση και στην Αργοναυτική εκστρατεία. Όταν έφτασαν στον τόπο του οι Αργοναύτες – και ιδιαίτερα ο Κάλαης και ο Ζήτης – έσωσαν τον Φινέα από τις Άρπυιες, οι οποίες του άρπαζαν συνέχεια την τροφή. Εκείνος τους ανταπέδωσε τη χάρη δίνοντάς τους οδηγίες για το πώς να περάσουν από τις Συμπληγάδες πέτρες. Μια παραλλαγή του μύθου αναφέρει ότι οι Άρπυιες είχαν μεταφέρει τον Φινέα στη Σκυθία ή ότι αυτές που του έτρωγαν το φαγητό δεν ήταν οι Άρπυιες, αλλά οι κόρες του, Αρπύρεια και Εράσεια.
