Η Μονή βρίσκεται στα σύνορα Σερρών-Καβάλας, βόρεια του όρους Παγγαίου, σε υψόμετρο 753 μέτρων.
Η ονομασία της, κατά μία εκδοχή, οφείλεται στην εικόνα της Παναγίας, η οποία έλαμπε και σκορπούσε φως «φοινικούν», δηλαδή κόκκινο, όπως η πορφύρα των Φοινίκων (εικόνα φοινίσσουσα). Κατά μία άλλη εκδοχή, ο κτήτορας της μονής Γερμανός βρισκόταν σε μια μικρή όαση με 20 φοίνικες έξω από τη μονή Τιμίου Προδρόμου, στους Αγίους Τόπους, όταν έλαβε εντολή από τον άγγελο της Θεοτόκου για την ανέγερση της μονής, την οποία ονόμασε Παναγία Εικοσιφοίνισσα. Τέλος, κατά μία τρίτη εκδοχή, ο στιχουργός του 18ου αιώνα Καισάριος Δαπόντες την ονόμασε «Κοσσυφινίτσα», γιατί ένας κοτσύφι οδήγησε τον Γερμανό στο σημείο όπου αναβλύζει το αγίασμα μέχρι και σήμερα, κάτω από το παρεκκλήσι της αγίας Βαρβάρας.
Η μονή, κατά την Τουρκοκρατία αλλά και τη βουλγαρική κατοχή, αντιμετώπισε πολλές επιδρομές. Πρώτος κτήτοράς της ήταν ο άγιος Γερμανός. Δεύτερος θεωρείται ο οικουμενικός πατριάρχης Διονύσιος, όταν παραιτήθηκε από τον θρόνο του και αποσύρθηκε στη μονή. Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα, ο Εμμανουήλ Παπάς όρκισε στη μονή τους οπλίτες του και κήρυξε την επανάσταση. Επίσης, στη μονή λειτουργούσε Ελληνική Σχολή που διέθετε ιδιαίτερα αξιόλογη βιβλιοθήκη με σπάνια χειρόγραφα.
Ο ναός έχει δύο μεγάλους και δύο μικρούς τρούλους, ενώ στη νοτιοανατολική γωνία του έχει κωδωνοστάσιο. Ως προς την αχειροποίητη εικόνα της Θεοτόκου, σύμφωνα με την παράδοση, είναι μια από τις εικόνες του αποστόλου Λουκά. Μοναδικό επίσης είναι το ξυλόγλυπτο επίχρυσο τέμπλο, στο οποίο βρίσκεται και η αχειροποίητη εικόνα της Παναγίας και το οποίο κατασκευάστηκε μεταξύ 1781-1802 από Χιώτες τεχνίτες.
Η μονή γιορτάζει στις 15 Αυγούστου, στη μνήμη της Θεοτόκου, στις 14 Σεπτεμβρίου, του Τιμίου Σταυρού και στις 21 Νοεμβρίου, στα Εισόδια της Θεοτόκου.
Εταίροι
