Στους πομακικούς οικισμούς της ορεινής Ξάνθης επιβιώνει μέχρι και σήμερα μια λαϊκή παράδοση που αναφέρεται σε μια ομαδική αυτοκτονία νεαρών κοριτσιών, η οποία πραγματοποιήθηκε στα χρόνια της οθωμανικής περιόδου. Σύμφωνα με την παράδοση αυτή οι κοπέλες αναγκάστηκαν να πηδήξουν από έναν ψηλό και απότομο βράχο, έχοντας δεθεί η μία από τα μαλλιά της άλλης, για να αποφύγουν τη σύλληψή τους από τους Οθωμανούς. Σε ορισμένες εκδοχές αυτής της παράδοσης αναφέρεται ότι στα σημεία που έπεσαν τα κορίτσια βρέθηκαν σε μεταγενέστερη φάση διάφορα γυναικεία αντικείμενα, όπως π.χ. δαχτυλίδια.   

Η συγκεκριμένη λαϊκή παράδοση είναι ευρύτατα διαδεδομένη στους πομακικούς οικισμούς της ορεινής περιοχής. Συνδέεται με τις τοποθεσίες Μόμτσκι Κάμεν στην Πάχνη και την Κοτάνη, Γκουλέμ Κάμεν (Μεγάλος Βράχος) στη Γλαύκη, Τσερβέν Κάμεν (Κόκκινος Βράχος) στη Μάνταινα, καθώς και με την κορυφή Μαρίνα πάνω από τον οικισμό της Αιώρας. Ανάλογες παραδόσεις εντοπίζονται και στα Πομακοχώρια που βρίσκονται στην πλευρά της Βουλγαρίας.   

Βιβλιογραφία

• Πέτρος Θεοχαρίδης, Πομάκοι. Οι μουσουλμάνοι της Ροδόπης, Π.Α.ΚΕ.ΘΡΑ., Ξάνθη 1995 
• Νικόλαος Κόκκας, Νικόλαος Κωνσταντινίδης, Ραχμή Μεχμέταλη, Τα Πομακοχώρια της Θράκης. Ιστορία – Γλώσσα – Περιήγηση – Λαϊκός Πολιτισμός, Οδυσσέας, Αθήνα 2003 
• Νικόλαος Κόκκας, «Η προφορική παράδοση των Πομάκων της Ροδόπης» στο Θράκη. Ιστορική και Λαογραφική Προσέγγιση του Λαϊκού Πολιτισμού της, Μανώλης Βαρβούνης (επιμ.), Αληθειά, Αθήνα 2006, σ. 271 – 310